تاریخچه جهانی برنج
برنج که امروز بعد از گندم
دومین غله مهم دنیا محسوب میگردد بطور متوسط بیش از 40% غذای نیمی از مردم
دنیا را تشکیل میدهد.زادگاه اصلی برنج را آسیای جنوب شرقی و بطور خاص
کشــور هندوستـان میدانند. بررسیهای انجام شده سابقه کشت برنج را به سه
هزار سال پیش از میلاد در منطـقه ذکر شــده میرساند که بتــدریج به آسیای
مرکزی و خاورمیانه راه یافت و امروز آمار دقیق نشانگر تولید 90% برنج جهان
در قاره پهناور آسیاست .در این میان کشور پرجمعیت چیـن با تولید سالانه بیش
از 129 میلیون تن و هندوستان با تولید سالانه 96 میلیون تن در مکانهای اول
و دوم و ایـران نیز در رده نوزدهم جهـان قرار دارند.
85% برنج جــــهان عمدتا در کشورهای
چین ?هند- تایلند ? ویتنام ? برمه ? فلیپین ? ژاپن ?مالزی ? اندونزی ?کره
شمالی و جنوبی ?و الباقی استــرالیا و ایران و چمد کشور دیگر در مقیاس کمتر
کشت میگردد.
_______________________________________________________________________________________
تاریخچه برنج
در ایران
در ایران مستـــنداتی دال بر کشت
برنج بصورت محدود در زمان هخامنشیان بدست آمده اما از دوره ساسانیان وسعت
بیشتری یافته و گسترش آن نیز از قرن دهم میلادی بوده است .
_______________________________________________________________________________________
مناطق کشت برنج
در ایران
اصولا قبل از اینکه علم به آن درجه
از پیشـــرفت برسد که به اشکال مختلف مقاومت گیاهان را در برابر بیماریها و
عوامل طبیعی بالا ببرد و شرائط جوی کاشت گیاهان را تغییر بدهد .برنج در
شرائط آب . هوائی گرم و مرطوب و زمینها ی پرآب امکان رشد داشت ,بهمین دلیل
آسیای جنوب شرقی و در ایران نیز حاشیه دریای مازندران بهترین مکان برای کشت
بـــوده است . ســه استان شمالی کشور بترتیب میزان تولید 1- گیلان 2-
مازندران 3 ? گلستان بیش از 80% تولید برنج را در کشور دارا هستند و در
استانهائی نظیر خوزستان ,فارس , اصفهان , لرستان ,قزوین وو...... نیز کاشت
برنـــج انجام میپذیرد و بنظر میرسد با مقاومسازی گیاه برنج و تغییرات
ژنتیکی امکان کشت برنج در اقصی نقاط کشور امکانپدیر گردد.
_______________________________________________________________________________________
شالیزارها
در قسمتهای مختلف استانهای گیلان و مازندران و گلستان شالیزارها
کیفـــیتهای گوناگونی دارند. عمدتا مناطقی که به دریای خزر نزدیکترند بدلیل
نوع خاک آن که از ماسه بادی تشکیل شده از نظرکیفی محصول بهتری میدهند در
بعضی مناطق هم دیده شده زمینهائی با فاصله کمتر از یک کیلـــومتر از هم
محصولات متفاوتی تولید میگردد بدین معنا که بطور مثال برنج هاشمی کاشته شده
از یک خـزانه در یک منطقه پخت بهتری نسبت به برنج هاشمی کاشته شده در زمینی
دیگر دارد و این احتمالا به غنای زمین از نظر مواد معدنی مربوط میشود.
از قدیم الایام
شهرستان آستانه اشرفیه بدلیل داشتن زمینهای مرغوب برنجهائی با کیفیت بهتری
داشته و بدلیل واقع بودن آستانه اشرفیه در حاشیه جاده اصلی ان نوع برنج
معروف گردیده, اما به مانند زمینهای آستانه اشرفیه در گیلان بسیارند و
گمنام.زمانی نه چندان دور که جاده های آسفالته و وسائل حمل و نقل بصورت
امروزی مرسوم نبود و سیستم فئودالی در گیلان حاکم بود شالیهای کشت شده در
هر منطقه در همانجا تبدیل به برنج شده و در همان منطقه بفروش میرسید اما
امروز عمدتا شالیهای مناطق مختلف جابجا شده و حتی از استانهای همجوار نیز
وارد میگرددو دیگر برنج مناطق اسمی اصالت خود را ندارند.
_______________________________________________________________________________________
کشت برنج
کشت برنج را کلا
میتوان به سه بخش تقسیم نمود :
1- کاشت
2-داشت
3-برداشت
کاشت برنج در
گیلان بصورت خزانه و نشاء انجام میگیرد بدین معنی که اول قسمتی کوچک از
شالیزاررا انتخاب و تخم شالی در آن محل ریخته شده و آبیاری میگردد و روی آن
با چوب طاق بندی و پلاستیک کشی میشود که به آن خزانه اطلاق میگردد. شالی در
خزانه بمدت تقریبی دو هفته بمانند چمن فشرده سبز شده و برای نشاء کردن
آماده میگردد.پ, سپس دسته های شالی سبز را برداشته و هر سه الی هفت ساقه را
با فواصل معین در زمین باطلاقی نشاء میکنند و بدین ترتیب کاشت انجام میشود.
از این زمان ببعد
و بسته به نوع برنج از شصت الی هشتاد روز زمان داشت میباشدکه طی این مدت
مقابله با انواع آفات و بیماریها ,چیدن علفهای هرز (وجین کردن)کود دهی
وو..... مراحل مختلف داشت میباشد و در پایان برداشت که همان درو کردن
بصورتهای گوناگون بسته به بزرگی و کوچکی شالیزار با دست و یا دستگاه انجام
میگیرد و معمولا شالی درو شده را بمدت سه الی پنج روز در زمین باقی
میگذارند تا بخشی از رطوبت خود را از دست بدهد سپس آنرا خرمن (جداسازی ساقه
از دانه )مینمایند.
_______________________________________________________________________________________
آفات برنج
قارچهای مختلف که
بسته به نوع و شدت باعث ضعف محصول یا از بین رفتن آن میشود که بمحض رویت
میبایستی از سموم مربوطه استفاده گردد.
کرمهای ساقه خوار
و سبز خوار که همانطورکه از نام آنها پیداست اولی ساقه گیاه و دومی
برگ گیاه را از بین میبرند و هر کدام سم مخصوص خود را لازم دارند که در
صورت عدم رسیدگی کل محصول از بین خواهد رفت.
_______________________________________________________________________________________
شالی
محصول برداشت شده
از شالیزار را شالی مینامند ,بطور اصولی دانه برنج را غلاف بیــرونی و غلاف
میانی در برگرفته .غلاف بیرونی که به سبوس مشهور است پوسته ای سخت دارای
ویتامین ب بوده و از دم کرده آن در طب گیاهی استفاده میشود ,غلاف میانی
پوسته ای نازک به ضخامت پوسـت پیاز دارد که سرشار از ویتامینهای مختلف است
و نهایتا مغز شالی که همان برنج میباشد.
_______________________________________________________________________________________
انواع برنج در
ایران
در ایام نه چندان
دور در دو استان گـــیلان و مازندران فقـط چند نوع برنج بنامهای طارم ?
بینام ? صدری ? دمسیاه ? کشت میشده اما امروز بغیر از طارم کمتر اثری از
بقیه دیده میشود و هر سال نیز محصولی جدید با نامی جدید وارد بازار میگردد.
از بین برنجهای جدیدالورود برنج هاشمی و برنج علی کاظمی در گیلان و
طارم که به چند دسته تبدیل گردیــده در مازندران و تک سیاه در گلستان
بعنوان برنجهای با کیفیت خودنمائی میکنند و برنجای دیگری نظیر برنج آمل یک
و دو ,ندا ? رمضانی شیرودی ,فجر ,شفق در مازندران و خزر و میر صفر در گیلان
که از آنها بعنوان پرمحصول یاد میگردد کشت میشوند و این تعداد ارقام
پرمحصول با اشکال مختلف که هر ساله هـم یکی دو نام جدید به آنها اضافه
میگردد مدیریت برنج کشور را زیر سوءال برده و بنطر میرسد ازدیاد جمعیت و
همچنین پیروی از سیاست کم شدن شالیزارها ,مدیریت برنج را بر آن داشته که ا
هر هکتار زمین محصــول بیشتری بدست آورند اما آیا به اینصورت صحیح است که
هر سال یک محصول جدید بی کیفیت دیگر وارد این بازار گردد؟
و بالاخــره نوعی
برنــج با کیفیت با نام کامفیروزی دربرخی استانهای میانی بمیزان محدود
تولید میگردد.
_______________________________________________________________________________________
انواع برنجهای
استان گیلان
1- برنج دمسیاه
2- صدری 3- هاشمی 4-علی کاظمی (طارم محلی) 5-طارم (طارم طالش) که همگی از
برنجهای با کیفیت خوب و عالی هستند و خزر که پر محصول بوده و کیفیـــت پخت
پائینی دارد.بیشترین میزان کشت در استان گیلان بترتـــیب هاشمی و علی کاظمی
هستند و طارم که در طالش کشت میگردد و جملگی با کیفیت و باب ذائقه هر
ایرانی میباشد.برنجهـای دمسیاه و صدری که اصیل هستند بدلیل برداشت کم محصول
در هـــکتار و آسیب پذیری آن در زمان داشت کمتر کشت میگردند و میزان تولید
سالانه آن بقدری نیست که بتوان بصورت تجاری به آن نگاه کرد.
_______________________________________________________________________________________
فرآوری محصول
همانطور که
دستیابی به فنون مختلف و پیشرفت سریع علم در تمام زمیـنه ها کارها را بر
انسان آسان نموده طبیعتا تاثیر خود را بر فرآوری برنج که در گذشته کاری
مشقت بار و با ضایعات فراوان بـوده گذاشته است اصولا شاید کلمه برنج در اصل
(بابرنج) بوده چرا که از همان ابتدای کاشــت تا بدست آمدن محصول کاری بسیار
پرزحمت و با مشقت فراوان همراه بوده و بنطر نمیرسدهیچ کشت و کاری سختتر از
برنج باشد.به هر تقدیر شلتوک جهت تبدیل شدن به برنج راهی کارخانه های
شالیکـوبی یا برنجکوبی میگردد که فرآوری آن طی مراحل زیر انجام میگیرد:
_______________________________________________________________________________________
خشک کن
شلتوک در زمان
ورود به کارخانه معمولا رطوبتی برابر با 14 الی 20 درصد دارند که این
رطـوبت در زمان تبدیل شدن به برنج میبایستی به 8 الی 9 درصد کاهش یابد
بنابراین شلتوک در محفـظه هائی بنام خشک کن ریخته میشوند و با حرارت دادن
به آن میزان رطوبت را کاهش میدهند البـته میتوان گفت که حساس ترین عمل
فرآوری برنج همانا خشک کردن شلتوک است چرا که کمی بیــدقتی و یا عجله باعث
بالا رفتن ضایعات و عدم دستیابی به برنج با کیفیت خواهد شد.
دستگته رطوبت سنج
نقش انکارناپذیری در بهبود شرائط خشک کردن شلتوک داردکه امیدوارم تمامی
همکاران گرامی رغبت به استفاده کردن از این فناوری را پیدا کرده باشندو فقط
به تجربه خود اکتـفا نفرمایند.بهترین حالت برای خشک کردن اینست که طی مدت
72 ساعت بتدریج و با حوصـــله و با استفاده از حرارت کم و بتدریجاضافه
نمودن حرارت شلتوک خشک گردد.حرارت یکباره و زیاد باعث بند برداشتن محصول و
ضایعات اضافه میگرددو تجربه ثابت نموده که اگر خشک کردن شلـتوک ظرف 24 ساعت
صورت پذیرد برنج بدست آمده پخت مطلوب نخواهد داشت .
_______________________________________________________________________________________
پوست کن
دستگاه پوست کن
دارای دو غلطک لاستیکی میباشد که خلاف جهت همدیگر گردش میکنندو رد شدن
شلتوک از بین این دو غلطک باعث کنده شدن پوست بیــرونی آن میشودو ماحصــل
پوستکن برنج قهوه ای میباشد که در برخی کشورها مرد استفاده دارد.
_______________________________________________________________________________________
سفید
کن
دستگاههــای
سفیـدکن عمل برداشتن غلاف میانی که نمان پوسته نازک روی دانه برنج است
انجام میدهد ,دستگاهای سفید کن عمدتا به دو صورت عمل میکنند
اول ? سایشی
دوم ? غلطکی
(توپی)
که نوع دوم آن در
ایران رواج دارد ,برنج قهوه ای داخل دستگاه سفیدکن شده و بر اثر گردش درون
دستگاه داغ شده و برنگ سفید برمیگردد که کارخانجات مخـتلف با سلیقه های
مختلف و نیاز مشتریان قادر میباشند که این رنگ سفید برنج را تا سفید
استخوانی هم افزایش دهند.
_______________________________________________________________________________________
الک
برنج بدست آمده
در این مرحله دارای خرده زیادی میباشد که نیاز به الک کردن و قلوه گیری
دارد.
اینکار با الکهای
صنعتی و با توریهای مختلف امکان پذیر است ,در ایران معمولا از هر یکصد
کیلـوگرم شلتوک 58 الی 62 کیلو برنج و خرده برنج ( نیم دانه)بدست میاید.
عایدی یک
محصـــول متوسط که رسیدگی به آن در زمان کاشت داشت و برداشت نسبتا خوب بوده
حدود 48 کیلو برنج خالص و 12 کیلو نیم دانه از هر یکصد کیلو شالی میباشد.
توان و امکانات
این کارخانه
تولیدی برنج
هوشیدری واقع در استان گیلان دهستان چوکام از توابع خمام است فاصله تا شهـر
رشت که مرکز استان میباشد حدود 15 دقیقه میباشد.کارخــــانه در زمینی به
مساحت 7200 متر مربع با زیربنای 1480 متر مربع ساخته شده و توان تولید
روزانه هفت تن برنج را داراست.
تولید با دقت و
حساســـیت خاص زیر نظر مستقیم مدیریت انجام میشود, جنب سالن کارخانه سالن
بسته بندی با توان بسته بندی روزانه سی تن برنج در کیـسه های ده و یا بیست
کیلوئی قرار گرفته که دستگاههای مجهزی را شامل میشود.
_______________________________________________________________________________________
انواع برنج
اصلیترین گردش
کاری این کارخانه برنج هاشمی درجه یک میباشد که سالانه بالغ بر دو هزارتن
بسته بندی و طی قراردادهای مختلف عمدتا با تعاونیها و خصوصا بانکها به
اقصـــی نقاط کـشور ارسال میگردد.برنج علی کاظمی (طارم محلی گیلان)و دیگر
برنجهای اعلاء نیز با سفارش و درخـــواست مشتری تهیه و توزیع میگردد.
